Thrive
Fundamentals for a new economy
Shinta Oosterwaal en Kees Klomp zijn de samenstellers van een wel heel bijzonder boek — Thrive, fundamentals for a new economy. Ik heb Shinta leren kennen door uit te nodigen voor een workshop op Purpose Day 2018. Kees Klomp ken ik nu 10 jaar en we hebben samen wel het een en ander gedaan als het gaat om betekenis geven aan leven en werk. Beiden heb ik in 2020 ook uitgenodigd om mee te schrijven aan het boek waar ik als eindredacteur voor verantwoordelijk was, ‘Anders verder, 24 schrijvers over een wereld na corona’.
Waarom schrijf ik deze ‘name dropping’ in de inleiding? Omdat het daar precies over gaat in het boek Thrive! Het gaat over connecten, verbinden, sporen trekken. Niet de wie-kent-wie, maar de wie-doet-wat-en-wat-kan-ik-toevoegen? In de inleiding van Thrive stelt Jeremy Lent, de schrijver van het prachtige boek ‘The Web of Meaning’: ‘Everywhere, in communities across the world, people are working together as part of a global transformation toward a life-affirming future. Im many cases, they may not be fully conscious of the great movement in which they’re participating, but they’re driven by core human imperatives to care for others around them, nurture the living Earth, and strive to leave a healthy world for future generations to inherit.’
Thrive dus, want we zijn met velen. In een onderstroom die steeds sterker en groter wordt en juist deze tijd kan wel eens de grootste omslag worden in de geschiedenis van de mensheid. Dat zeg ik niet alleen, maar dat zei bijvoorbeeld Wouter van Noort ook in de nieuwe podcastserie die ik nu maak — De Tussenruimte — over de liminale fase waarin we nu zitten. Niet meer terug naar het oude en verbeelden wat er komt. Luister hier naar Wouter.
Thrive is in alle opzichten een monumentaal boek met essays van belangrijke denkers, economen, wetenschappers en ecologen. De belangrijkste vraag die gesteld wordt: is er een ander, nieuw systeem mogelijk om ons leven op aarde in welzijn te leven? Antwoord: ja. Natuurlijk, een nieuw economisch systeem dat door Kate Raworth al beschreven is in haar model van Doughnut Economics, of het regeneratieve concept waar we nu zoveel over horen in Regeneration Capitalism van John Elkington tot zelfs het Buddhist Economics van Clair Brown: ‘Buddhist economics starts with a simple, single question: What makes your life meaningful? (…) You will discover that the answer always involves other people and the planet.’ Daar heb je hem dus weer — ons leven in welzijn gedijt dus altijd in contact met anderen, de ander, en alles dat ons omringt. En als we dat ‘alles’ met respect en liefde benaderen, dan zal ons leven de betekenis (terug) krijgen die we verdienen.
Misschien is dat dan het woord dat dit boek kenmerkt, ondanks en dankzij alle geweldige ideeën en theorieën van een ander en nieuw systeem, en dat is het woord liefde.
Niet voor niets eindigen Shinta en Kees dit boek met het lied van The Sacred Tree: ‘For all people of the earth, the creator has planted a Sacred Tree under which they may gather, and there find healing, power, wisdom and security.’
Het kan niet anders dan dat ik dit boek slechts ten dele uitvoerig kan beschrijven en ik realiseer mij dat ik andere schrijvers hiermee te kort doe, maar hé, dan moeten jullie het vooral zelf gaan lezen als je alles wilt weten. Ik blijf voor nu ‘haken’ bij de bijdrage van Anneloes Smitsman, founder van Earthwise Centre met haar bijdrage ‘Economy of Life’ — deels omdat ik Anneloes zelf heb geïnterviewd voor mijn podcastserie (het gesprek komt 13 januari 2022 online), maar meer nog omdat ze iets bijzonders doet met haar verhaal. Anneloes Smitsman betoogt dat het huidige economische denken is losgeslagen van het geheel, het menselijk verhaal, de wereld. Wat is dat menselijk verhaal dan? Dat is niet een balans van winst en verlies, geen bruto nationaal product, geen globalisering van de handel en het gesleep van goederen over de wereld. ‘Understanding life as an architecture of wholeness helps us understand why so many of our dominant economic systems have become more harmful as their complexity increases.’ Ik hoef hier niet uit te leggen dat het neo-liberale systeem of laat-kapitalistisch systeem ons op dit moment schade berokkent aan planeet, maar ook aan de meerderheid van haar bevolking niet de meerwaarde geeft als het om welzijn gaat.
Kijkend naar ons economisch systeem zal dat dus moeten veranderen in een blijvende balans tussen welzijn en welvaart. Dat betekent ook dat we moeten gaan inzien dat wij als gebruikers van het huidige systeem letterlijk ons eigen graf graven als we de economie blijven zien als een separaat — dat is afgescheiden — model van ons leven. ‘The increasing complexity of our universe and living systems is sourced in wholeness, not division and separation.’ Alles in deze wereld heeft dus met alles te maken, dat is een wetenschappelijke wet die we niet alleen vanuit de oude wijsheden kennen, maar ook in de modernere wetenschap. ‘If the aim is to create economies that are life-sustaining and renegerative, it is essential that we create the foundations for evolutionary learning economies.’ Om die andere kijk aan te leren, zullen we moeten erkennen dat we onderdeel zijn van een veel groter systeem dan economie alleen. Sterker, het economisch systeem is een bedacht concept, dat bovendien op drijfzand is gebouwd blijkt nu wel. En het lijkt wel alsof we niet anders kunnen, want alles lijkt gedicteerd door die economische wetten, maar niets is minder waar. Hierdoor zijn we zo in de kou komen te staan en missen we essentiële delen van ons menselijk bestaan. We zijn geen consumenten, geen loonslaven, geen gebruikers van steeds weer nieuwe producten, we zijn de zielen van een wereldomspannend verhaal van liefde, van zingeving, van samen leven. ‘What would we do differently if we were to realize that we are part of a sentient universe that is interactive and empowers us with the evolutionary capacities to co-create a thriving world together?’
En dan doet Anneloes Smitsman iets spannends in haar verhaal, iets dat dicht bij mij ligt als psychosyntheticus, en dat is je verbeelden. Verbeeld je eens, schrijft zij, wat economie is? Niet als concept, maar als een archetype. Stel dat economie voor je staat, als persoonlijkheid, hoe ziet die er dan uit? Wat heeft hij te vertellen, wat is zijn verhaal (even uitgaande dat economie een hij is, in mijn verbeelding namelijk wel)? ‘How does it behave, what are its qualities? Would you like to be friends with this archetype? Would you like to be part of the world of this archetype? Does it honor you and recognize you, or does it absorb and consume you?’ Zo’n verbeelding is tegelijk een confrontatie. Geen theorie waar je eens over gaat kauwen — is het waar? — maar een wezenlijke ontmoeting met de ‘persoon’ economie, die je leven elke dag 24/7 beheerst. Nu zichtbaar gemaakt in je eigen verbeelding.
Als economie zoals we dat nu ondergaan geen onderdeel uit kan maken van een universum van liefde, rechtvaardigheid en gelijkheid, waarom neemt het dan zo’n grote plaats in ons leven in, en vooral waarom laten we dat nog steeds toe?
Anneloes Smitsman beschrijft dan haar conclusie van bovenstaande vraag en ik kan er alleen maar ‘amen’ op zeggen: ‘We live in a connective universe — alive, intelligent, relational, and communicative. Knowing this, we can design for economies to communicate wholeness and thrivability, rather than division and stress.’ Alleen al voor deze prachtige bijdrage is het boek waardevol om te lezen, en dan heb ik, zoals ik eerder schreef al die andere bijzondere bijdragen voor nu maar even buiten beschouwing gelaten.
Nu terug naar het begin, het benoemen van mijn vriendschappen en ontmoetingen met Shinta en Kees. In hun introductie schrijven zij het zelf: je kunt naar een betekenis-economie kijken als naar een bos, een natuurlijk model van verbinding zoals bomen met elkaar verbonden zijn. ‘A remarkable mechanism, resources tend to flow from the oldest and biggest trees to the youngest and smallest.’ Ik kom genoeg mensen tegen die mij vertellen dat ze zich alleen (en soms verlaten) voelen omdat ze het zo graag anders willen. Je bent niet alleen. Er zijn sporen die verbinden, bomen die misschien al wat ouder zijn en je beschutten, er is een systeem van gelijken en gelijkwaardigheid. En er is een wereldwijd groeiend verlangen om ons verhaal weer te zijn. ‘It should not be a far stretch to see that the forest analogy permeates deeply into the domain of economics.’ Mijn verbondenheid met Shinta en Kees is toevallig tot stand gekomen, en niet toevallig, want in mijn ‘waarnemen’ in wie ik ben en wil zijn, voel ik mij ook verbonden met hen, en kwamen wij elkaar tegen op ons pad. Net zoals ik jou op mijn pad aantref of nog zal aantreffen. En we alle ideeën uitwisselen over een betekenisvol leven, ideeën die zo mooi en treffend in dit boek beschreven staan.
Mijn grote dank gaat uit naar Shinta en Kees die al deze denkers, economen, wetenschappers hebben verzameld. Dank voor al dat werk dat in dit boek is gaan zitten — ik weet soms waar ik het over heb. En voor de liefde, vooral voor de liefde.
‘These humble, loving and dedicated souls will guide anyone who is honestly and sincerely seeking along the path leading to the protecting shadow of the sacred tree.’ — The Sacred Tree
Ron van Es — founder & mentor School for Purpose Leadership
