Transformatie
Als je het woord transformeren uit elkaar haalt, heb je trans en formeren. Het herleiden tot iets anders. Het anders formeren. Omzetten. Een andere vorm.
De verleiding bestaat dat we het woord gebruiken omdat we geloven dat er iets anders zal ontstaan. De vergelijking met een rups en een vlinder wordt tenslotte snel gemaakt. Eerst ben je nog een rups, maar op een dag kun je een vlinder worden. Iets nieuws. Transformatie.
Het is een misvatting. Er is namelijk niets nieuws. Dat kan helemaal niet. Ja, de rups wordt een vlinder, maar de rups had altijd al de vlinder in zich. Het is een logische stap in een natuurlijke orde. Van het een komt logisch het ander. Sterker nog, waar mensen zich nog wel eens afzijdig houden van een logische orde is er voor de rups geen ontkomen aan. De rups wordt domweg een vlinder. Niets aan te doen.
Als een mens die logische orde ontwijkt, onder duikt, dan ontstaat er een ziektebeeld. Je stopt met je eigen groei. De transformatie stopt. Angst voor die logische verandering is de grootste ‘showstopper’. Niet in het licht durven gaan staan — Marianne Williamson schreef haar beroemde gedicht ‘Our Deepest Fear’ daarover:
‘Onze diepste angst is niet dat wij onvolmaakt zouden zijn,
Onze diepste angst betreft juist onze niet te meten kracht.
Niet de duisternis, maar het licht in ons
is wat we het meeste vrezen.’
In ‘De wil te willen’ schrijft psycholoog Diederik van Rossum over het proces dat ieder mens diep van binnen kent — het proces van symbiose. ‘De wilsenergie bestaat uit de speciale kwaliteiten van een individu, een individu die weet wat hij/zij is — in de betekenis van de eikel die “weet” dat het een eik moet worden en geen pijnboom zal worden.’ Het een worden met wie je werkelijk bent. Met wie je al bent. Voordat je überhaupt nadenkt over transformatie. Het is het logische proces van ieder mens.
De eikel die al weet dat hij een eikenboom wordt. De mens die al weet dat hij een volledig en voldragen mens wordt. De transformatie van kind naar volwassene. De onvermijdelijke groei.
Als beginnend acteur heb ik ooit kort mogen werken met de beroemde regisseur Erik Vos, die een aantal baanbrekende boeken heeft geschreven over dat transformatie proces van acteurs. In ‘De wereld van transformaties’ een boek dat helemaal gaat over zijn lessen op twee toneelscholen schrijft hij: ‘Opnieuw ontdekken we dat tijd nemen onontbeerlijk is om tot creativiteit te komen, om gevoelens te laten ontstaan die niet alledaags zijn. Niet meteen een wilde sprong maken, integendeel, stap voor stap het traject afleggen.’
De tijd nemen te transformeren. Je kent vast wel het verhaal van de man die dacht de vlinder te helpen door de cocon waar hij zich uit probeerde te worstelen open te breken. De vlinder stierf. Waarom? Juist dat worstelen geeft de vlinder bepaalde vloeistof voor de ontwikkeling van zijn vleugels. Door de cocon te breken ontneem je dus de natuurlijke mogelijkheid voor een transformatie. Tijd en moeite. Worden wie je bent. In je leven, in je werk.
En om dan maar met de meest beroemde toneeltekst te eindigen: ‘To be, or not to be…’ — zijn of niet-zijn, het is aan jou de vraag.
Ron van Es — Work and Purpose
