Hoʻoponopono

Ik maakte niet lang geleden een film voor een wereldwijd bedrijf dat hun voetsporen onderzocht als het gaat om hun purpose. Het woord purpose is inmiddels wel uitgesleten, en wordt in veel gevallen verkeerd vertaald in doel. Welk doel dienen wij als bedrijf? Aan dat doel worden dan mooie beloften gehangen, zoals de klant eren, de aarde beheren, je werk goed doen, etc. Dat is in de eerste plaats je doel niet, en in de tweede plaats ook je purpose niet.

In plaats van dat purpose introduceerde ik in de film een rode draad: I—We — Them — Us — I. Van het persoonlijke, de ik, of jijzelf als mens, naar de vraag naar de wij, en van wij naar hen, van hen de ervaring dat we ons zijn, en dat heeft betekenis voor de ik, de mens die jij bent.

Je voetsporen als bedrijf, als organisatie, heeft dus altijd een persoonlijke notie, een persoonlijke betekenis. Het is geen mission statement verdwaald in de hal of in een jaarlijks rapport, maar vraagt om zelf naar voren te stappen. Ik ben het in dit bedrijf, ik ben verantwoordelijk in deze organisatie. De purpose is dus mijn bekentenis en betekenis.

Om de rode draad in de film te onderstrepen gebruikte ik een aantal beelden en verhalen van wijze mensen. Een aantal van die wijze mensen hadden hun woorden weer van hun voorouders. Het waren de woorden van een lange, lange traditie. En een van die beelden (en woorden) kwam van Kuu Kaulia, een inwoner van Hawaï en een beoefenaar van zijn cultuur. Hij sprak over het begrip en idee ‘Hoʻoponopono’.

Kort gezegd is Hoʻoponopono een houding met woorden die verzoening zoeken. Ho’o betekent ‘iets in gang zetten of doen’, gevolgd door het woord pono, dat staat voor ‘goed of correctheid’. De verdubbeling ponopono betekent: rechtzetten, in orde brengen, opnieuw doen, herzien, herschikken, corrigeren, opruimen, schoonmaken, netjes maken. Er is meer te zeggen over Ho’oponopono, maar daarvoor moet je maar even verder zoeken.

Het is duidelijk, ik heb deze woorden van Kuu Kaulia bewust gebruikt in de film omdat ze verwijzen naar dat ‘ik’ waar alles mee begint. Vanuit het ik, of het zelf, wordt de wereld gezien en wordt er gehandeld. Zonder ik is er geen wij, zonder wij is er geen hen. Zonder het besef dat hen eigenlijk ons is, is er ook geen weerslag op hoe we zelf zijn in deze wereld.

Nu kwam ik het boek van Willem Vreeswijk tegen dat ‘Ho’oponopono — het oeroude hawaïaanse proces van verzoening en vergeving’ heet. Willem Vreeswijk is initiatiefnemer/oprichter van New Financial Forum en hoofdredacteur van VVP. Om iets meer over Willem Vreeswijk te weten (en te begrijpen waarom nou juist hij dit boek schreef) kun je onderstaande korte video bekijken.

Willem Vreeswijk verteld in de video: “De financiële sector is er heel erg goed in de verantwoordelijkheid buiten zichzelf te leggen. Wij kunnen niet anders. De overheid heeft dat bepaald. De concurrentie doet het ook niet. En ga zo maar door. De toezichthouder heeft het gedaan. Het is onzin. Je kunt altijd iets doen.” Het begint dus altijd bij jezelf. Niet helemaal onlogisch dat hij dus op dat begrip en handelswijze van Ho’oponopono stuitte en er een boek over schreef.

Zijn boek bestaat uit 3 delen, het eerste deel is een uitleg van hoe het ritueel of handelswijze van Ho’oponopono werkt — de twee andere delen zijn twee romans Pua en Mia. Het eerste deel beslaat schoon aan de haak 35 bladzijden, maar beschrijft zo’n diepe wijsheid dat je er voldoende tijd aan moet besteden om het te doorgronden. Niet omdat het moeilijk beschreven is, integendeel, maar omdat het diep raakt in de essentie van ons mens-zijn.

‘Als we kunnen accepteren dat we de totale optelsom zijn van onze gedachten, emoties, woorden, daden en acties uit ons verleden en dat onze huidige levens en keuzes gekleurd zijn en overschaduwd worden door de opslagplaats van ons geheugen, dan beginnen we in te zien hoe een proces van correcties en rechtzetten ons leven kan veranderen, dat van onze families en van onze samenleving.’ Zo begint het voorwoord met het aanhalen van deze woorden van Mornah Nalamaku Simeona (1913–1992).

Stel je voor dat je je voetsporen zo zou kunnen verwoorden, zoals Willem Vreeswijk dat doet: ‘Er is niets buiten ons. Helemaal niets. We kunnen alleen onze eigen gedachten zuiveren, gedachten die niet alleen door ons in ons eigen leven zijn gecreëerd, maar ook zijn gevormd door onze ouders, voorouders en iedereen die ooit leefde’. Onze voetsporen trekken dus diepe sporen in ons leven en maakt dat we onze verantwoordelijk van alles dat buiten ons gebeurd niet kunnen negeren. Maar het begint allemaal met: ‘I love you, I’m sorry, Please forgive me, Thank you’.

Dat maakt de enigszins hippe gedachte die nu rondcirkelt dat we niet los staan van de natuur als mens ineens super concreet. Er is geen wij zonder ik, er is geen hen zonder wij, er is geen ons zonder dat ik erbij betrokken ben. Precies die rode draad dus.

Dit bovenstaande lezen is nog niet begrijpen. Het begrijpen is nog niet het leren toe te passen. Het toepassen is nog niet de kunde beheersen van het volhouden. Gelukkig heeft Willem Vreeswijk een mooie handreiking gedaan met zijn boek. En kun je hem bovendien boeken voor een (gratis) workshop.

Lees die pagina’s in het boek, herken de woorden of leer ze te begrijpen. Probeer het idee uit, en merk in je waarneming dat de betekenis van wie je bent en vertegenwoordigt altijd over jezelf gaat in relatie met de anderen om je heen.

Ron van Es — mentor, schrijver, spreker & maker bij School for Purpose Leadership

Koop ‘Ho’oponopono’ bij YouBeDo en doneer 2,45 van de vaste boekenprijs aan een goed doel.