De Stilte

Er is een stilte-kamer in het Orfield laboratorium in Minneapolis in Amerika. In deze zogenaamde ‘dode kamer’ komt geen enkel geluid binnen. Volgens het Guinness Book of Records is het de stilste plek op aarde. Voor mensen die stilte zoeken waarschijnlijk de prettigste plek, toch is dat niet zo. Geen mens houdt het lang vol in de zogeheten ‘dode kamer’ van de universiteit van Minnesota, het record staat op drie kwartier.

Echte stilte is dus niet te doen voor ons. De neurowetenschapper Seth Horowitz schrijft dan ook in zijn boek ‘The Universal Sense’: ‘Het geeft aan hoe verslaafd het brein is aan achtergrondgeluiden en welke zenuwtrekjes het begint te vertonen als er niets anders binnenkomt dan het geklop van het hart of het suizen van luchtmoleculen in het oor.’

Zelf kan ik in een volle koffiezaak heel goed schrijven en mij blijkbaar afsluiten van de mensen om mij heen. Maar schrijven in een stilte — iets wat toch je concentratie zou moeten verhogen — is lastig. Misschien komt het omdat we als mensensoort altijd de anderen om ons heen nodig hebben, en dus willen horen.

Hoewel het geluid dat buren maken weer klacht nummer één is als het gaat om woongenot. Wel geluid dus, maar niet te veel, en het liefst geluiden die we zelf kunnen verdragen.

Echt stilte bestaat dus niet. Als de omgeving geen hoorbare signalen meer geeft, schakelt het oor er een tandje bij. Dan horen we onze hartslag, het gegorgel van onze ingewanden, we horen het bloed door onze aderen stromen en de lucht in onze oren suizen. Geluid hoort nu eenmaal op deze planeet.

Alles maakt geluid. Soms heel zacht, soms heel duidelijk aanwezig. Zou er geluid in de ruimte zijn, vroeg ik mij af. De website ‘Alles over sterrenkunde’ geeft het antwoord: ‘Nergens is het zo stil als in het heelal. Waar geen lucht is, kan ook geen geluid bestaan. Uiteenspattende sterren, botsende sterrenstelsels, zelfs de oerknal waarmee de kosmos een kleine 14 miljard jaar geleden werd geboren — alles voltrekt zich in absolute stilte.’

Wow, dus zonder lucht geen geluid. Zonder lucht geen adem. Zonder adem bestaan wij niet. Ergo: we hebben dus altijd te maken met geluid.

Toch verlangen we naar stilte. De stilte die we dan wel aankunnen. Stil om ons heen, maar vooral stil van binnen. Innerlijke stilte. Maar wat is dat, innerlijke stilte? Boeddhisten hebben het over onze onstuimige gedachten als we stil willen zijn. Ons denken dat rondjes draait als een hamster in een wiel, de onrustige aap in ons hoofd. Hoe kunnen we dan stil zijn?

Ik heb gemerkt dat mediteren mij slecht lukt. Stil zijn kan nog wel, aan de dag stilte-retraite bewaar ik een prettige herinnering, maar stil en zonder gedachten zijn lukt mij echt niet. Ik vind de innerlijke stilte vooral via verbeelding. Door mij te verbeelden dat ik door een bos loop, om mij heen de bomen zie en hoor, kom ik in een andere staat van zijn. De verbeelding helpt me niet alleen stil te worden, maar brengt mij op nieuwe plekken in mijzelf. Op die nieuwe plekken, bijvoorbeeld dat bos, ervaar ik ook mijzelf op een andere manier. Soms doordat ik in die verbeelding anderen tegenkom. Mensen, dieren, elementen. Dat klinkt wat esoterisch, maar in praktijk is het niet zo raar natuurlijk. Zo als je jezelf kunt voorstellen op een plek over 5 jaar — als die vraag weer eens opnieuw gesteld wordt bij een sollicitatie of voortgangsgesprek. Verbeelding is nu eenmaal een krachtige manier om je innerlijke wereld te verkennen. Het brengt je op plekken waar nieuwe avonturen gaan ontstaan. Gaan dus. Want de verbeelding is actief. Het is geen status quo.

In innerlijke stilte ontdek je dus zoveel meer over … ja over alles eigenlijk. Het is die kosmos waar misschien geen geluid is, maar wel heel veel energie. Weer die website ‘Alles over sterrenkunde: ‘Er bestaat nog een andere vorm van kosmische stilte. Dat is de rust en de stilte die je ervaart als je de indrukwekkende beelden van het heelal op je in laat werken. Feeërieke nevelslierten, statige spiraalstelsels, sprankelende sterrenhopen en zwakke lichtvlekjes aan de rand van ruimte en tijd — je wordt er letterlijk stil van.’

Kijk maar eens naar deze wat langere versie van een kosmische stilte, het is prachtig!

Het is je vaker verteld vermoed ik, maar in ons bewustzijn — waar we de doodgewone vragen over wie, wat en waarom aan onszelf stellen — stellen we ons de vragen, over onszelf, die maar het tipje van de ijsberg vormen. Er is meer van ons, meer van ons in ons onbewust zijn, of onderbewustzijn, waar we diezelfde vragen zouden kunnen stellen. Met heel nieuwe en andere antwoorden. Dat onderbewustzijn ligt onder water, en vormt het grootste stuk van de ijsberg, en daarmee het grootste deel van wie we helemaal zijn.

Het blijft dan ook wonderlijk dat we genoegen nemen met minder. Minder informatie over onszelf, minder antwoorden over wat ons gedrag nu eigenlijk bepaalt, minder weten over onze werkelijke potentie. Elke keer als ik mensen met een simpele ‘truc’ die hele ijsberg van hen zelf laat ervaren, zijn hun reacties mooi, maar wordt mijn eigen verbazing alleen maar groter. Het is toch allemaal geen rocket-science. Er is nu eenmaal een groter verhaal te vertellen over wie we zijn en waarom we doen wat we doen.

Stilte

In stilte zoek ik mijzelf op,

nestel mijn hoofd tegen mijn schouder aan,

vlei mijn gedachten in kleine cirkels.

In stilte kijk ik mij in de spiegel aan,

vouw mijn gezicht dicht voor de buitenwereld,

laat mijn denken voor wat het is.

In stilte roer ik wat lichte woorden in een kom,

schep met zachte geluiden van het bord,

maak met elke hap mijn hoofd verder leeg.

In stilte kom ik mijzelf tegen,

laat ik alles uit mijn handen glijden voor nu,

maak ik plaats voor wat nodig is.

In stilte zoekt mijn ziel mij

en vind ik mijn diepe zelf weer terug.

Zo boven, zo beneden schijnt een uitspraak te zijn van de mythische alchemist Hermes Trismegistos, en geeft aan dat er naast een beneden, waar wij zijn, ook een boven is waarmee we ons kunnen verbinden. Sterker nog, het beneden is dus al verbonden met het boven en in stilte kunnen we het boven aanraken. Daarmee is het buiten ook verbonden met het binnen. En is het binnenwerk net zo belangrijk als het buitenwerk. Boven beneden. Binnen buiten. In stilte zul je dat geheel ontwaren en waarnemen. In stilte zul je samenvallen met wie je bent.

Ron van Es — founder School for Purpose Leadership