Bottom-Up
Het boek over systeemtransformatie
Wil je als professional een boek boordevol casussen over systeemtransformaties, lees dan het boek ‘Bottom-Up’ van Floor de Ruiter (Boom uitgevers). Het begint al met het eerlijke en heerlijke verhaal over de transformatie van de politiekorpsen in Noord-Nederland. De onwetendheid van het hoger kader van de problemen op de werkvloer is ook hier weer tekenend en vooral schrijnend. Floor de Ruiter schetst hoe hij — met kleine stappen — de gordijnen weet open te trekken om het echte beeld te laten zien en vooral hoe transformaties doorgevoerd moeten worden door de mensen aan de onderkant van de organisatie mee te nemen. Met uiteindelijk voor hem de vraag: ‘Kun je ook het hele proces omdraaien? Dat een reorganisatie helemaal bottom-up wordt uitgevoerd?’
Floor de Ruiter doet dan een poging tot reorganiseren door mensen van onderaf te motiveren en uit te dagen mee te werken. Dat die poging er komt heeft meer te maken met de tijdsdruk en de paniek die het management voelt bij Holland Casino. Daar waren medewerkers al in staking en hadden het journaal gehaald. De oplossing lag hier niet meer door van bovenaf te gaan zenden, want het vertrouwen was ernstig geschaad. Met iedereen in groepen praten, vertrouwen winnen, mee laten denken in oplossingen, ook de pijnlijke, en vooral persoonlijke ontmoetingen in alle lagen organiseren. Een lange weg, maar een succesvolle. ‘Als een groeiend aantal voorbeelden ons leren dat teams en hele organisaties zelfsturend kunnen zijn, waarom kunnen we dan alleen maar top-down reorganiseren?’ Terecht refereert Floor de ruiter dan aan Ricardo Semler die juist de daadkracht in het werk overliet aan zijn medewerkers. Bekijk de spannende aflevering eens die Tegenlicht van hem maakte.
Twee grote issues die nu spelen en die weleens bottom-up aangepast en wie weet opgelost zouden kunnen worden zijn de toekomst met de boeren en de energietransitie voor burgers. Hoe zou het zijn als we nu eens met iedereen op de boerderij en in de straat zouden gaan praten. Misschien zoiets als de Burgerberaden die Eva Rovers voorstelt? ‘Nederland staat voor een groot aantal ingewikkelde problemen: stikstof, klimaat, energieafhankelijkheid, woningnood, kansenongelijkheid, jeugdzorg, polarisatie, asielbeleid en (digitale) veiligheid. Alleen een sterke, veerkrachtige democratie kan dit soort uitdagingen aan zonder ten onder te gaan aan verdeeldheid.’
Floor de Ruiter komt in zijn boek ook terug op de boeren. ‘Toen het ging over Utrecht-West adviseerden we om met alle boeren uit het veenweidegebied — zoals het heet — in gesprek te gaan. ‘Wat bedoelen jullie? Met alle meer dan duizend boeren in gesprek? Kan dat dan?’ Precies, dat bedoelen we inderdaad. En dat is niet alleen mogelijk, het is ook noodzakelijk en leuk!’ In het boek gaat de methodiek ervan uit dat beneden met boven wordt verbonden, en daar loopt het dan nog wel eens fout. ‘Daarna hebben de top-down partijen niet veel ruimte meer voor bijstellingen of, erger nog, afwijzingen. Als ze dat toch doen, ondanks de voorbehouden die vooraf te maken zijn, verslechtert de relatie dan vaak bijna onherstelbaar.’
‘Zo’n dialoog werkt pas als die begint met een open vraag vanuit het perspectief van de inwoners.’ — Floor de Ruiter
Een mooi voorbeeld van energietransitie met de wijk is het voorbeeld in Rotterdam. ‘Rotterdammers staan sowieso al niet bekend om hun meegaande karakter, en dat bleek in deze wijk zeker niet minder. Een eerste gesprek tussen inwoners en gemeente over de energietransitie in de wijk ontwikkelde zich al snel tot een stevige confrontatie. De betrokken ambtenaren bliezen voortijdig de aftocht om erger te voorkomen. Maar enkele lokale milieuactivisten lieten het daar niet bij zitten. Zij namen de leiding van de dialoog over met de vraag: ‘Waar liggen jullie dan wel wakker van?’ Dat bleek na het vertrek van de lokale overheid een goede vraag, want er kwam van alles tevoorschijn.’ Toen kon er gepraat en gewerkt worden. Verbinding maken, de problemen van bewoners zien en vooral bottom-up willen werken.
Ron van Es — mentor School for Purpose Leadership
Koop ‘Bottom-Up’ via YouBeDo en doneer 1,82 van je vaste boekenprijs aan een goed doel. Typisch een actie bottom-up die inmiddels al 635.060,19 heeft opgebracht voor allerlei doelen.
